5 lý do khiến Spirited Away – Vùng đất linh hồn “ám ảnh” người xem

Có lẽ nhiều bạn cũng không còn lạ lẫm gì với bộ phim hoạt hình Nhật Bản – Spirited Away. Nó kể câu chuyện về một cô bé 10 tuổi, có tên Chihiro đi lạc vào thế giới của những linh hồn. Ở đây, cô bé phải tìm cách giải cứu bố mẹ mình khỏi số phận là những con heo, đồng thời cũng giải cứu chính mình khỏi thân phận nô lệ đã bị xóa mất danh tính bởi bà phù thủy tham lam và độc ác Yubaba. “Ám ảnh” chính là 2 từ dành cho tác phẩm này, bởi nó không chỉ đeo bám khán giả về mặt hình ảnh mà còn là sự lởn vởn không nguôi trong tâm trí khán giả về mặt nội dung. Cụ thể như thế nào bài viết này sẽ trình bày ngay sau đây:

Tạo hình kỳ quái

Đi lạc vào thế giới linh hồn, tất nhiên cô bé Chihiro chẳng trông đợi gì được nhìn thấy mấy quái vật dễ thương, mỹ miều và khán giả xem phim vùng đất linh hồn cũng vậy. Rất nhiều nhân vật trong phim mang hình thù gớm ghiếc, dị hợm, quái đản khiến người ta phải ấn tượng, thậm chí rùng mình sởn da gà ngay từ lần đầu nhìn thấy, VD mụ Yubaba đầu to bự chảng có cái mụn cóc ngay giữa trán và cái mũi quặp thô thiển điển hình của các phù thủy độc ác; trong nhà Yubaba thì có 3 cái đầu người màu xanh mặt mày dữ dằn nhảy nhót; ông Kamaji gầy nhom với sáu tay loằng ngoằng (ai mắc hội chứng sợ nhện thì cũng phải cảm tạ trời đất vì lũ nhện không co giãn chân cẳng dễ dàng được như ông này), Vô Diện không chân màu đen lờ nhờ, mắt mũi chẳng rõ ràng, biến hình được ra chân cóc hay chảy nước như sên, v.v..

Cảnh phim rùng rợn

Cách đây khoảng 6-7 năm khi vô tình mở thấy bộ phim trên TV, chắc chắn nhiều khán giả chỉ dám xem một đoạn củaphim vùng đất linh hồn rồi tắt luôn. Lý do nằm ở không gian im lặng như tờ, mờ ẩn nhập nhoạng với từng tiếng bước chân rõ mồn một – chúng chẳng khác gì cảnh trong mấy phim kinh dị nơi có mấy con quái vật sẽ xồ ra từ góc tối nào đó và nhai đầu một nhân vật. Đấy còn chưa kể có cả những cảnh máu me của rồng Haku, bùn đất kéo lê nhầy nhụa của một vị khách đến nhà tắm, dãi dớt bắn tung tóe của bố mẹ Chihiro hay nhân vật quỷ Vô Diện khi ăn uống điên cuồng, những hồn ma vởn vơ lơ lửng phát ra những âm thanh rên rỉ kỳ quặc, v.v…

3. Đa ý nghĩa

Không chỉ gây ám ảnh bởi việc tạo hình nhân vật, bộ phim Spirited Away còn để lại trong tâm trí khán giả một làn sương đầy mơ hồ về ý nghĩa thật sự nó muốn truyền đạt – thứ được hé lộ tương đương với mức nhận thức và tư duy của người xem. Ngay đến cả người lớn cũng chưa chắc đã nắm bắt được hết những tầng nội dung của tác phẩm này.

Có người theo dõi bộ phim thì cho rằng cuộc phiêu lưu của Chihiro vào thế giới linh hồn là quá trình trưởng thành của một con người trong cuộc sống khi trải qua các môi trường hay nền văn hóa khác biệt. Có người thì nêu ý kiến rằng Spirited Away đang nói về con đường phát triển nhận thức tâm linh, tự do khỏi ảo tưởng về cái tôi (ego) của con người – sự thức tỉnh. Có người thì khẳng định rằng bộ phim đang nói về việc bản sắc văn hóa truyền thống Nhật Bản đang bị quá trình toàn cầu hóa hay lối sống tiêu thụ làm lu mờ, và những nét đặc sắc đó đang rất cần được nhớ lại, khôi phục lại trước khi nước Nhật trở thành nô lệ của bước chạy thời đại. Thậm chí, đã từng gây ra một làn sóng phẫn nộ, có người còn nhìn nhận bộ phim hoạt hình này ám chỉ nền công nghiệp tình dục ở xứ Phù Tang.

Ở mỗi theo hệ quy chiếu khác nhau, người ta lại diễn giải bộ phim theo một cách khác nhau. Lúc này, nếu bảo rằng Spirited Away nói về quá trình học hỏi một ngoại ngữ mới có lẽ cũng đúng phần nào. Chihiro là biểu tượng cho người mới bắt đầu, Haku Spirited Away đại diện khả năng trở nên điêu luyện ở ngôn ngữ đó, Yubaba là những chướng ngại cản trở người học, Vô Diện thể hiện khả năng bị ảnh hưởng của người học trong quá trình tiếp xúc với các nguồn khác nhau của ngôn ngữ đó, v.v…

Đấy mới là những dự đoán về nội dung cốt lõi của phim. Đan cài trong diễn biến là những bài học về giao tiếp văn minh, bảo vệ môi trường tự nhiên, đối xử tử tế với mọi người và học cách sống tự lập. Còn gì nữa không nhỉ?

Không phải ngẫu nhiên mà Spirited Away lại là một bộ phim hoạt hình vùng đất linh hồn hiếm hoi của Châu Á đoạt được tượng vàng Oscar ở hạng mục Phim hoạt hình hay nhất. Những tác phẩm đẳng cấp thường không có các chi tiết dư thừa vô nghĩa trong nội dung.

5. Chơi chữ

Tiếp tục mục tiêu lởn vởn, khuấy đảo tâm trí người xem, Spirited Away tận dụng cả công cụ ngôn từ với sự linh động tuyệt vời của nó. VD: Ngay tại tên của nhân vật chính đã mang dấu tích chơi chữ của tác giả người Nhật. “Sen” (千) có nghĩa là 1000, ám chỉ Chihiro sau khi ký hợp đồng lao động thì biến thành một nô lệ có giá 1000 yen. Cùng ký tự chữ “Sen” nhưng nó lại được phát âm thành “Chi” trong chữ Chihiro (千尋) và “hiro” có nghĩa là câu hỏi. Vậy thành ra “Chihiro” là “Sen mang theo những câu hỏi/vấn đề/nghi ngờ”, đúng như những gì diễn ra trong bộ phim.

Ngoài ra, các chữ xuất hiện rải rác trên những bức tường nhà, trên những cổng chào vào thị trấn linh hồn hay các biển hiệu ở các hàng quán đều mang ý nghĩa kép hoặc đang ám chỉ tính chất của vùng đất mà Sen và Chihiro ở thế giới thần bí bước vào.

Trước kia chủ yếu xem phim Mỹ, nay được đổi gió xem phim Spirited Away bằng một tác phẩm của Nhật Bản, nhiều khán giả cảm giác được bước sang một thực tại khác. Có một cái gì đó điềm đạm, chậm rãi rõ rệt trong Spirited Away khiến khán giả phải rất mực chú ý. Tất nhiên không phải chậm như cách thức diễn đạt của mấy phim truyền hình dài tập Ấn Độ mà là một sự lắng đọng, từ tốn, chăm chút từng góc cảnh, hệt như cách một người Nhật cắm hoa hay pha trà.

Ngoài ra, vô số những chi tiết mang đậm màu sắc văn hóa của quốc gia này như nhà tắm công cộng, cửa kéo, trang phục truyền thống Kimono, các công trình kiến trúc, cách bài trí phòng ốc, các món ăn, bát đĩa, tranh ảnh, kiểu tóc, cách ngồi, cách chào hỏi, v.v… cũng tạo nên dấu ấn rõ rệt. Tóm lại, ám ảnh và đầy ấn tượng là những gì mà Spirited Away đã thể hiện ở cả nội dung và hình thức. Nó đã khẳng định mình là một bộ phim chất lượng đỉnh cao không thể bỏ qua. 9/10 là điểm dành cho tác phẩm xứ sở hoa anh đào. Với bản Spirited away – vùng đất linh hồn thuyết minhkhán giả có thể dễ dàng theo dõi bộ phim mà không cần đọc từ bản vietsub. Cũng như nhiều khán giả là fan bộ phim hoạt hình này thì vẫn đang chờ đón vùng đất linh hồn 2 phải không?